Gökbilim Yazılarım - 2015 Yılı

Bir çok okulda artık gözlemevi kuruluyor ama nasıl ve niçin? Genellikle çatıya kurulan kubbe okulun tüm çevresinden görülebilsin isteniyor, çünkü bu okulların çoğu özel kolejler.

Yeni bir gökada türüne bu isim veriliyor, ingilizcesi ise UltraCompact Dwarfs galaxies veya kısaca UCD. Bunlar sıkışık olduğu için de yoğunlukları çok yüksek.

Uzaya yerleştirme amacı güneşi yakından incelemekti. Çok çeşitli dalga boylarında fotoğraf çekerek güneşin ışık küresini, renk küresini ve taç katmanını incelemek olan SOHO hiç beklenmedik bir görevi de yerine getirdi.

Satürn gezegeninin hangi uydusuna elini atarsanız ilginç mi desem acayip mi desem kendilerine özgü bir yapıyı görürsünüz.

Hilal şeklindeki Ay'lardan söz ediyorum. Sanki "bir bilmecem var çocuklar" reklamına döndü ama başlık için kusuruma bakmayın. Yeryüzünde yaşayan bizler gökyüzünde gözümüz ile sadece Ay'ımızı hilal şeklinde görebiliriz, halbuki Satürn çevresinde dolanan Cassini uzay aracı bu ilk fotoğrafta onun üç uydusunu hilal şeklinde gözledi.

Her konferansımda bu şarkıyı söylerim ve arkasından da yalan derim, çünkü yıldızların yarısından fazlasının çift olduğunu, hatta üçlü, dörtlü ve daha fazla yıldızdan oluşmuş sistemlerden söz ederim.

Bu konuda bugüne dek iki makale yayınlandı. Her makalede 40 yöresinde araştırmacı var, normal çünkü her araştırma bir işbirliği sayesinde yapılıyor. Fakat en güzeli araştırmacılar arasında uzun zamandır Almanya'da MaxPlanck Enstitüsünde çalışan sevimli kızımız Nilda Oklay'ın da olması. 67P'nin çevresinde ondan kopan yüzlerce toz parçasının dolandığı daha önce gözlenmişti. İlk makalede en büyük yarım metre boyutunda gözlenmişken ikinci makalede 6 metre boyutunda bir parçanın olduğu da saptandı. Dışarı doğru atılan gaz püskürmesi, küçük tozların KY'dan uzaklaşmasını sağlarken büyük parçaları uzaklaştıramamakta ve KY çevresinde eliptik bir yörüngeye sokmaktadır.

Bu doğal uyduların çok iyi yörünge tayininden elde edilecek en ilginç veri KY'ın kütlesi olacaktı. Arka plandaki yıldızlara göre bir parçanın kısa zaman içinde yaklaşık 10 görüntüde elde edilen konumlarından elde edilen yörünge parametrelerine araştırmacılar o kadar güvenmedikleri için 67P'nin kütlesinin yaklaşık 10^12 kg yöresinde olduğunu yazmakla geçiştirmişler. Bu parçaların ışık ölçümü gözlemlerinden onların kendi eksenleri çevresinde döndükleri de bulunmuştur. Çoğu parçanın hiperbolik yörünge göstermesinden de onların hemen yakın zamanda KY'ı terkedeceğide aşikardır.

Dört çekimden oluşan fotoğrafta oklarla arkaplan yıldızları işaretlenmiş ki KY çöplerinin konumunun nasıl değiştiği görülsün diye. Bu çekime ait hareketli gif görüntüsü için şu bağlantı adresine gidebilirsiniz; http://goo.gl/0Lqn50 Sevgilerimle...

Date: 19 June 2015
Satellite: Rosetta
Copyright: ESA/Rosetta/MPS for OSIRIS Team MPS/UPD/LAM/IAA/SSO/INTA/UPM/DASP/IDA

NASA sayfalarında (http://goo.gl/hmnP8C) verilen bir habere göre ülkemizin dağ zirvelerinde bulunan buzulların kapladığı alanlar gittikçe küçüldü.

Uzay uçuşları başladığından bu yana yeryüzü uzaydan sürekli gözlendi ve genellikle yer bulutlar altındaydı.

Rosetta uzay aracı 67P'nin çok yakınına gidip çektiği fotoğrafları inceleyen bilim insanları bol makale yayınlamaya devam ediyorlar.