Bugüne kadar size hep Hubble uzay teleskobu ile çelikmiş güzel gökyüzü görüntüleri ile ilgili bilgiler verdim. Bugün ülkemizin Hubble'ı olan Uğur İkizler'in bir fotoğrafını paylaşacağım. Kendi yaptığı teleskopla çektiği bu fotoğrafta Elbise Askısı açık kümesini görüyorsunuz. Sanırım hemen benzetmişsinizdir askıya, dikkat ederseniz askının çengeli sol üstte kalıyor. Genellikle küresel kümeler yaşlı, açık kümeler genç olur.
Kod adı M101 olan Çarkıfelek gökadasını yabancılar çocuk oyuncağına veya nefis pamuk helvasına benzetiyorlar. Bana göre ise onun görünüşü çok görkemli. Bu güzel görüntü, yanılmayın maalesef tek bir fotoğraftan oluşmuyor. NASA'nın dört uzay teleskobu kullanılarak kırmızıötesi, görünür bölge, morötesi ve X-ışın dalgaboylarında çekilen fotoğrafların üst üste istiflenmesi sonucu elde edilmiş.
Fotoğrafa ilk baktığınızda son zamanlarda gökbilimin sıcak konularından olan yine iki gökadanın çarpışması dersiniz, fakat değil. Hubble verileri ile çalışan bilim insanları bunun sadece göz yanılsaması olduğunu iki gökadanın birbileri ile hiç ilişkilerinin olmadığını, sadece bizim görüş doğrultumuz boyunca uzanan iki gökada olduğunu saptadılar.
Çin 2011 Kasım ayında adı Tiangong 1 olan bir modülü uzaya yerleştirdi. Bu onların uzay istasyonunun ilk parçasıydı. O günden bu yana batı ülkelerin medyası ne zaman taykonotları gönderecekler diye merak ediyordu. Bu modüle önce insansız bir uzay aracı (Shenzhou gönderdi Çinliler ve kenetlenme işlemini denetlediler.
NASA bir detektör geliştirdi ve bunu uluslararası bir uydunun üzerine koydular. Bu detektör uzaydan denizlerdeki tuzluluğu ölçüyor. Böyle detektör olur mu diye düşünmeyin teknoloji her şeye kadir. Fotoğrafta gördüğünüz sarı ve kırmızı bölgeler yüksek tuzluluk oranına sahip. Mavi ve mor alanların tuzluluk oranı daha düşük. Fotoğrafın sağ tarafında verilen renk değerlerine karşılık bir kilogram suda kaç gram tuz olduğunu gösteriyor.
Bu fotoğraf bir benzetim, yani gerçek değil. Uzun zamandır biliyoruz ki Andromeda gökadası Samanyolu'na yaklaşıyor, aralarında sanki bir aşk var. Yaklaşık 3.75-4 milyar yıl sonra bu iki gökada işte bu şekilde evlenecek. Aman verdiğim sayının miktarına dikkat edin, bin değil, milyon değil milyar yıl sonra. Bu evlilikten sonra göneşimizin konumu değişebilir ama dünyamız ve güneş sistemi için herhangibir tehlike yok.
Bugün romantik günümdeyim, bu yaşta da olur mu demeyin, demek ki oluyormuş. Hubble Uzay Teleskobunun çektiği bu fotoğrafta Kuğu takımyıldızındaki Kelebek adlı gezegenimsi bulutsuyu görüyorsunuz. Fotooğrafta ışıldayan gaz ve toz aslında ölmekte olan güneşe benzer bir yıldızın kalıntıları. Gezegenimsi bulutsuların gezegenler ile hiçbir ilişkisi yoktur.
Bu gökadanın kataloglardaki adı NGC 4565'dir. Neden iğne adı verilmiş derseniz gökyüzündeki görüntüsü ince dar bir profil gösterdiği için bu ad verilmiş. Aslında bizden 30-50 milyon ışık yılı uzaklıkta ve bizim bakış doğrultumuz tam gökadanın düzlemi ile yani kenarı ile çakışmış olduğundan bu sarmal gökadayı biz iğne gibi görüyoruz.
Bugün (13 Haziran) saat 18'de NASA uzaya NuSTAR (NUclear Spectroscopic Telescope Array) adlı bir gözlem uydusunu yörüngesine yerleştirdi. Bu Uzay Teleskobunun neler gözleyeceğine daha sonra değineceğim. Fırlatma işi bir Pegasus XL roketi ile gerçekleşti, fakat roket yerde değildi. Pasifik okyanusundaki Kwajalein mercan adalarından bir saat önce havalanan Stargazer adlı uçak roketi yaklaşık 12000 km'e taşıdı ve orada bıraktı, fotoğrafta görüldüğü gibi.
Japon bilimciler Subaru ve Keck teleskoplarını kullanarak en uzak gökadayı buldular. Kod adı SXDF‑NB1006‑2 olan bu gökada Dünyadan 12.91 milyar ışık yılı uzaklıkta. Geçen yıl yine Subaru teleskobu ile keşfedilen ve evrenin en uzak gökcismi GN‑108036 gökadasından biraz daha ötede. Yapılan araştırma, evren daha 750 milyon yıl yaşında iken nötr hidrojen oranın bugünkünden daha fazla olduğunu ortaya koydu.
Yaklaşık bir-iki ay önce gökbilimin bu ilginç konusunu size tanıtmıştım. Eğer okumadıysanız benim duvar fotoğraflarımdan bulabilirsiniz. O yazımda eğer Samanyolu gökadasında 300 milyar yıldız varsa gökbilimciler bu yetim gezegenlerin sayısının 600 milyar yöresinde olacağını tahmin ediyorlardı. Yeni yapılan bir araştırmaya göre bilim insanları bunların sayılarının katrilyon mertebesinde olacağını ileri sürdüler. Ayrıca böyle bir göçmen gezegende yaşam varsa bunun devam edip etmeyeceğini de araştırdılar.
