Gökbilim Yazılarım

Bu konudan sıkıldığınızı farkediyorum, o nedenle şimdilik bu son yazım olacak. İleride yine JWST’nin gözlemlerinden bilgi gelirse yazma serisine devam edebilirim.

Bugün size kara maddeden söz edeceğim. Nereden çıktı, önce onu bilmemiz gerekir. 1900’lerin başından itibaren yapılan gözlemler ilginç bir olayı ortaya koydu.

Gökbilimciler yıldızları çeşitli özelliklerine göre sınıflandırırlar. Bu özelliklerden biri de barındırdığı metal miktarıdır. Buradaki metal, yıldızda hidrojen ve helyum dışında kalan tüm elementlerin toplamıdır. Evren ilk oluştuğunda sadece hidrojen ve helyum vardı.

İlişik görselde JWST ile bulunan en uzak ve ilk galaksilerin görüntülerini görüyorsunuz. Ortadaki panelde 1 ve 2 nolu galaksilerin büyütülmüşleri var. Glass-z10.5 ‘a baktığınızda ince uzamış görüntüsü onun evrimleşerek disk oluşturduğunun kanıtı.

Hubble Uzay teleskobundan 30 yıl sonra uzaya yerleştirilen JW uzay teleskobundan evren bilimciler (kozmolog) çok umutluydular. Evrenin başlangıcından biraz sonrasını göstermelerini bekliyorlardı.

Yine uzmanı olmadığım bir konuda yazdığımı baştan itiraf etmek isterim. Sadece okuduklarımı özümseyip sizlere yazmaya karar verdim. Daha önce de bu konuda yazdıklarım var, biraz bu teoriye karşı sanırım allerjim var.

Bu işlerle gökbilimciler değil yıldız falcıları uğraşır biliyorsunuz. Eski insanlar tanrıyı gökyüzünde ararken parlak yıldızları çizgilerle birleştirip gruplamışlar ve onlara takımyıldız demişler. Bir yıl boyunca Güneşin üzerinde dolaştığı tutulum düzlemine de Zodyak kuşağı ve o kuşaktaki takımyıldızlara da burç adını vermişler.

İlişik görsele bakarsanız çarpıklığın ne anlama geldiğini görebilirsiniz. İngilizcede buna warp diyorlar. Samanyolunun diski düz değil, hafifçe çarpık. Bir grup bilimci 2019 yılında güzel bir çalışma ile bunu ortaya koymuşlardı ama bu çarpıklık daha önceden iddia edilmişti.

Kısa yaz gecelerinde gördüğümüz gökyüzü ile kışın uzun gecelerde gördüğümüz gökyüzü farklıdır. Hiç dikkatinizi çekti mi bilmiyorum ama kışın baktığınızda bol miktarda parlak yıldızlar görürsünüz, yaz mevsiminde öyle değildir.