Gökbilim Yazılarım

Uzun zamandır Satürn ve uydularını gözleyen Cassini uzay aracı geniş açı kamerası ile 17 Ekim 2012 tarihinde bu fotoğrafı çekti. Kırmızıöte, kırmızı ve mor filtrelerle çekilen fotoğraflar bir araya getirilerek sonuçta yapay ama parlak renkli Satürn görüntüsü ortaya çıktı. Uzay aracı bu fotoğrafı çektiğinde gezegenden tam 800 000 km uzaktaydı.

Geçenlerde size yine bir Satürn fotoğrafı göndermiş ve ona bakarken bir takım sorular sorup yanıt almanız gerekli demiştim, bilmiyorum anımsadınız mı? Bu fotoğrafta da o kadar sorulacak soru var ki... Haydi hep beraber sorgulayalım bu gölgeler neyin nesi ve nasıl meydana geldi diyerek. Sevgilerimle....

1 Ekim 2012 tarihinde sizinle başlık adı ile benim çektiğim fotoğrafı paylaşmıştım. O paylaşımda yerin Güneş çevresinde, Güneş'in gökada içinde ve Samanyolunun evren içindeki hızlarına değinmiştim. Sizler tarafından çok beğenilmişti ki 214 beğeni, 246 paylaşım ve 28 yorum aldı. Bu şimdiye kadar yazdığım yazılar içinde bir rekordu. Paylaşımın çok olmasından arkadaşlarımın beğenmeden paylaştıklarını da böylece anlamıştım.

NASA'nın yer gözlem uyduları geceleyin de bu güzel dünyamıza bakıyorlar. 2012 yılında alınan ayırma gücü çok yüksek yer fotoğraflarını NASA'nın sayfasında görebilirsiniz. Ben aldığım bir dosyadan sadece ülkemizin kapladığı alanı kestim ve altına Türkiye haritasını koydum ki bulunduğunuz kentin ışık kirliliğini daha iyi farkedesiniz diye. Evet bu görüntüye baktığınız zaman kent belediyelerimizi ışık kirliliğine boğdukları için alkışlamamız gerekiyor.

Bugüne kadar yeryüzünde bulunmuş 178 kraterin dağılımını bu fotoğrafta görüyorsun. Bu veritabanını tutan üniversite Kanada'nın New Brunswick üniversitesi. Yeni bir krater bulanlar bu üniversiteyi haberdar ederler. Bu Google haritasına ise http://impact.scaredycatfilms.com/ adresinden ulaşab,ilirsiniz. Gördüğünüz gibi Türkiye ve çevresinde bulunan tek bir krater yoktur. Her kraterin özelliklerini yani çapını ve yaşını öğrenmek isterseniz WikiPedia\'nın ilgili sayfasına gitmeniz gerekir. http://en.wikipedia.org/wiki/List_of_impact_craters_on_Earth

Yaptığınız uydu ne denli büyük ve ağır olursa fırlatma ücreti de o denli pahalıdır. Son zamanlarda uzay araştırmalarında olası ölçüde küçük uydular kullanılmaya çalışılıyor. 1999 yılında Kaliforniye Politeknik ve Stanford üniversiteleri KüpUydu standartlarını belirlediler. Bunun sonucunda tüm ülkelerdeki üniversiteler kolayca uzay araştırmaları yapabildiler. Bizde de İstanbul Teknik Üniversitesi laboratuarlarında ITUpSAT1 adlı ilk KüpUydu'yu yaptı ve Hindistan'dan 23 Eylül 2009 tarihinde diğer altı uydu ile birlikte uzaya gönderdi. Tüm masrafı 50 000 doları bulmayan bu uydular sayesinde kolej ve üniversite öğrencileri uydu yaparak araştırma yapar konumuna geldi.

Bir çok konferansımda dile getirmişimdir. Yeryüzünde 160'dan fazla krater bulunmuştur ama ülkemizde bir tane dahi yoktur, bu konuda üniversitelerimizde çalışma da pek bulunmamaktadır. İlköğretim okullarında daha çok da kolejlerde çocukların eline birer mıknatıs vererek dere yataklarında gökten gelen taşlar bulunur ve öğrencilere bunlar uzun uzun anlatılır. Ama geniş çaplı bir araştırma yoktur. Gazetelerde okuruz Fethiye'ye göktaşı düştü diye ama gidip de inceleyen oldu mu bilmiyorum.

Okullarda verdiğim konferanslarımda dile getiririm, astronot olmanın ne kadar zor olduğunu ama gençlerimiz yine de uzaya gitmek isterler. Ağırlıksız ortamda astronotların çektiği çeşitli hastalıklar vardır. Bunlara çare arayan uzat tıbbı bugün ABD, Japonya ve Rusya\'da çok ilerlemiştir. Size bu konuda yapılan bir deneyi anlatacağım.

Bugün 29 Ekim Cumhuriyet bayramı, hepimize kutlu olsun. Bayrağımız bizim için çok önemlidir çünkü gökyüzünden bazı simgeler almıştır. Fransız bir gökbilimcinin sayfasında öğrendiğim kadar yeryüzündeki 192 ülkenin 80 tanesinin bayrağı da gökyüzünden simgelerle dolu. Demek ki sadece biz türkler değil tüm insanlar gökyüzüne sevdalı. Bu sevdanın kökeninde gökyüzü sevgisi mi yoksa ilk insanların tanrıyı gökyüzünde araması mı yatıyor ben bilemem o işi sosyologlara bırakmak gerekir. Ama bir çok ülkenin bayrağında Ay'ın çeşitli evrelerde görünüşü, Güneş, takımyıldızlar hatta tüm gökyüzü bile var.

Kara Dul (Black widow) tanımı bir cins örümcekten kaynaklanır. Çiftleştikten sonra erkeğini yiğen dişi örümcek türünün adıdır. Peki bu terim gökbilime nasıl girmiştir? Çift yıldızlar ortak kütle merkezi çevresinde dolanan yıldızlardır. Eğer bunlardan biri çok yoğun nötron yıldızı ise ve bileşenine çok yakın ise bir takım çekim (Roche şişimi) ve yoğun gama-ışın etkileri sonucu yıldızını yiyip bitiriyor. İşte bu tür sistemlere Karadul atarcaları adı veriliyor.