Özellikle ortaokul öğrencileri hangi cismin daha büyük olduğu konusunda çok meraklılar. Güzel bir web sayfası buldum, öğretmenlerimiz yararlanabilir. Güneş sistemi gezegenleri ve onların büyük uyduları ile Trappist-1 yıldızının yedi gezegeni elinizin altında ve birbirleri ile kıyaslayabiliyorsunuz. Çok güzel özellikleri var.
Yan yana geldiği zaman güzel bir karşılaştırma oluyor. Görselin boyutu çok büyük, yakından bakabilirsiniz. Listede dikkat ederseniz sadece iki tane mercekli teleskop var, onlar da 1900'lerin başında yapılmış. Daha sonra hızla büyük aynalar yapılmaya başlanmış. İkinci dünya savaşı sırasında ara verilmiş ama daha sonra her ülke bilimde ilerlemenin gökbilim ile olacağını anlamış diyebiliriz.
Evet bizim nasreddin hoca, başka birisi değil, orada genç bir kratere adı verilmiş. NASA'nın Yeni Ufuklar uzay aracı daha Pluto'ya gelmeden önce Nisan 2015 tarihinde Pluto sistemindeki gök cisimlerinin yüzey şekillerine verilecek isimler için kampanya açtı ve 40 000'den fazla isim önerilmiş.
Bir otobüs büyüklüğündeki bu uzay aracı ne zaman düşecek diye sorarsanız size Cal-Sky sayfasının gönderdiği zamanları yazmak istedim. Bu saatlerde gökyüzüne bakarsanız belki yanınıza düşebilir.
Hubble Uzay teleskobu 2003 yılının sonları ve 2004 yılının başlarında toplam 11.3 gün 4 farklı filtrede uzayın derinliklerine baktı. Çok uzun süre düşündüler çünkü Samanyolundan dışarı temiz bir şekilde bakmak kolay değildi çünkü gaz toz bulutları ve galaksimizin parlak yıldızları bu çekimi etkileyebilirdi. Ocak (Fornax) takımyıldızında böyle bir alan buldular. Elde edilen karede 10 000 galksi vardı. Bu kareye Hubble Derin Uzay, HDU (Hubble Deep Field, HDF) adını verdiler. 13 milyar IY uzaklığını görüyordu. Daha sonra bu görüntüye moröte ve kırmızıöte görüntülerini de eklediler ve adı Hubble Çok Derin Uzay fotoğrafı oldu. HÇDU 13.2 miyar IY ötedeki galaksileri görebiliyordu.
Şimdi bu nedir diye soracaksınız doğal olarak. Roket ile uydu fırlatmaya yeni başlayan Electron firmasının roket laboratuarında ürettiği ve reklamını yaptığı bir deneme. Gökyüzünün en parlak cismi olacak diye abarttığı nesneyi fotoğrafta görüyorsunuz. Çapı 1 metre olan çok yüzeyli ve yansıtma gücü yüksek bir top. 28 Ocak 2018 tarihinde yörüngeye yerleştirildi.
Bu fotoğrafı dün sevgililer gününde paylaşacaktım ama yoğundum olmadı. Aslında sevişen insanların günü olmaz, işte galaksiler de böyle. İnsan gözünden ırak, gitmişler 23 milyon IY uzaklığa nasılsa kimse görmez diye beraber olmuşlar. Bu galaksinin adı Girdap, eşinin adı ise NGC 5195. Aslında bunlar evlenmeden önceki adları, şimdi onları M51a ve M51b diye çağırıyor bilim insanları, yani aynı soyadını taşıyorlar.
Popüler makaleyi okutmak için böyle başlık atmışlar ama haksız da değiller, tam gerçeği yansıtıyor. Fotoğrafta birbiri ile etkileşen iki gökada görüyorsunuz, alttakine A, üstündekine B diyelim. Dikkat edersniz bu iki gökada etkileşimde B'den A'ya bir takım yıldız ve gaz bulutları akıyor. Milyonlarca yıl sonra birleşecekleri aşikar.
Son zamanlarda bilim insanları bu bölgeyi inceliyorlar, daha öncede yazmıştım Nisan ayının son haftasında tüm büyük teleskoplar ve uzay teleskopları buraya yönlendirilmişti. İşte Chandra X-ışın teleskobu ve ESO'nun çok büyük teleskobu ile alınmış kırmızı öte verilerini incelediler. O kaosun içindeki hareketleri yorumlamaya çalıştılar.
İki araştırmacı Mayıs 2016 tarihine kadar geçiş yöntemi ile bulunan tüm ötegezegenleri boyutlarına göre sınıflamışlar ve hangi grupta kaç tane gezegen var ona bakmışlar. Amaçları kuramsal olarak ötegezegen modeli yapmak. Çıkan sonucu grafikte görüyorsunuz. Ötegezegen araştırmacıları yeni kavramlar üretiyorlar Neptünden biraz daha küçük olana mini-Neptün, Jüpiterden biraz daha küçük olana mini-Jüpiter, yerden biraz büyük olana süper-Dünya gibi.
