Uydular neden çarpışmıyor konusuna gösterdiğiniz ilgi bu konuda bilgi eksikliği olduğu düşüncesini doğurdu. Bugünlerde akşamdan sabaha kadar gözlem yapıyorum, öğleden sonra kalkıyorum, daha uyanmadan o gecenin proğramını hazırlamak ve gözleme başlamak zorunda kalıyorum. O nedenle PixInsight yazılımı üzerinde bilgimi artırma zamanı bulamadığım için size biraz uzay ile ilgili temel bilgileri vermek istedim.

Uydular ne kadar yüksek yörüngelere yerleştiriliyor sorusunu yanıtlamak için Google amca bana güzel bir şekil vermediği için şu anda çalışan yani aktif uyduların bir kataloğunu aradım ve buldum. Tüm uydular elips yörüngelere yerleştirildiği için yere en yakın ve en uzak oldukları uzaklıkların ortalamasını aldım. 30 Haziran 2016 tarihinde toplam 1419 uydu var gökyüzünde. Katalogda İTÜ’nün küp uydusunu görünce en azından 200’e yakın küp uyduyu d barındırdığını anladım.

Uydular genellikle üç farklı yörüngeye yerleştirilir. Yeri gözleyen uydular alçak yörüngeye (Low Earth Orbit, LEO) yerleştirilir. Bunların içinde bir çok casus, meteoroloji ve yeri inceleyen uydular vardır. LEO yörüngeleri 160 km’den başlar, 2000 km’de biter. Bu uydular genellikle yerin kutup noktalarından geçer. Orta yüksekliğe (Medium Earth Orbit, MEO) yerleştirilen uyduların yüksekliği ise 2000 km’den başlar, 35 786 km’ye kadar uzanır. Bunların çoğu da 20 400 km yüksekliktedir ve dönemleri 12 saattir. Bu tür yörüngeler yerin ekvator düzlemi ile belirli bir açı yaparlar.

Üçüncü tür yörünge yer eşzamanlı (GEostationary Orbit, GEO) olanlardır ve bu uydular yer ekvatoru üzerinde, 35 785 km yüksekte ve dolanma dönemleri yer ile aynıdır. Hemen anlaşılıyor, tüm TV uyduları bu tür yörüngede bulunur. Uydu çanağınızı bir kez TÜRKSAT’a ayarlıyorsunuz, 24 saat seyrediyorsunuz, yani dünyamızın ekseni çevresinde dönmesinden etkilenmiyor çünkü TürkSAT da yer ile aynı hızda dolanıyor.

Birinci şekilde uydu yörüngeleri gösteriliyor.

İkinci şekilde hangi yüksekliğe yerleştirilen uydu ne kadar yaşayabiliyor. Son şekilde ise benim aktif uydular kataloğundan elde ettiğim ortalama yükseklikleri uydu sayılarına göre gösteriliyor. GEO uyduları hemen hemen aynı yükseklikte olduğu için grafikte neredeyse bir çizgi halinde gösteriliyor. LEO uydularının ise yükseklik değişimi fark ediliyor. Sanırım grafiği logaritmik çizmem gerekti ama o zaman da dostlarım anlayamayabilirdi.

GEO uydularından daha yüksekte olan yörüngelere ise yüksek yer yörüngesi (High Earth Orbit, HEO) adı verilir ama bu yörüngedeki uydu sayısı 7-8 yöresindedir. Uydular genellikle iç ve dış van Allen ışınım kuşaklarının içine yerleştirilmez çünkü statik elektrik uydu içindeki elektronik aletlerin bozulmasına neden olur. Gerekli önlemleri alarak yerleştirilen uydular da var. Sevgilerimle…