Bu soru yine Quora’da sorulmuş ve uzmanlar yanıt vermişler. Ben de uzay araştırmaları dersimi verirken uzay çöplüğünü tartışırken bu konuya önem verirdim. O nedenle sayılar hoşuma gitti, sizlerin de bilgilenmeniz için anlatmaya karar verdim.
Şu anda gökyüzünde etkin olarak çalışan uydu sayısı 1100 yöresinde. İşi veya enerjisi bitmiş, uzayda dolaşan 2600 uydu daha var, dolayısıyla toplam 3700 civarında uydu uzayda dünyanın çevresinde dolanıyorlar. Bu kadar uydu dolanırken neden birbirine çarpmıyor derseniz bir kaç örnek ile anlatalım.
Yeryüzünün toplam yüzölçümü 510 000 000 kilometre kare. Tüm uyduları eşit şekilde yer yüzüne yerleştirecek olsak, uydu başına 137 800 km2 düşüyor. Yani Konya ilinin yaklaşık 3.5 katına bir uydu düşüyor. Bu örnekle uyduların birbirinden ne kadar uzakta olduğunu anlayabiliriz.
Yer çevresinde dolanan 3700 uyduya ek olarak çapı 10 cm’den büyük uzay çöplerinin sayısı da 26 000 yöresindedir. Bunlara da bir anlamda yapay uydu olarak bakabiliriz. Şimdi bir başka hesap yapalım. Uyduların uzayda dolaştığı bir hacım var, değeri 200 000 000 000 000 000 000 metre küp.
Bir uzay çöpü düşünün, yer çevresinde 42 000 000 metre yol kateder. Çapı 10 cm (0.01 m2) ise, 420 000 m3’ün içinde dolanır. Bu rakamı uyduların dolandığı toplam hacme bölersek çıkan rakam trilyonda 1’dir. Eğer bu boyutta çöplerden uzayda 100 000 tane olsa, toplam hacmin 5 milyarda 1’ini kapsarlar.
Aynı hesabı 1 metre boyutuna sahip uydu için yaparsak, bir uzay çöpünün 100 katı hacımda dolaşır. Yani toplam hacmin 5 trilyonda 1’i kadar. 10 000 uydu olduğunu varsayarsak, toplam hacmin 500 milyonda 1’i kadar. Bazı uydular 1 metreden büyük tamam ama tüm rakamların kaba olarak alındığını bilelim. Genellikle uzay çöpleri konusu açıldığında bir şekil ile karşılaşırsınız.
Güzel bir dünyanın çevresinde binlerce uzay çöpünün yörüngeleri gösterilir. O resme bakınca hemen bizim piknikçilerin geride bıraktığı çöp yığını aklımız gelir ama olayın öyle olmadığını yukarıdaki rakamlardan farketmemiz gerekir.
Sonuç uzayın ne denli büyük olduğunu bu rakamlardan anlamamız gerekiyor. Yeni bir uydu yörüngeye yerleştirileceği zaman sözünü ettiğimiz tüm uydu ve çöplerin yörüngeleri bilindiğinden yani uzaydaki hızları bilindiğinden hangi anda atılması gerektiğini uzmanlar hesaplar dolayısıyla yörüngesine giderken de bir uzay çöpü ile çarpışma olasılığı kalmaz.
Matematik güzeldir, gençlerin bu hesapları yapmasını öneririm çünkü ben sadece sonuçlarını verdim. Yaşamda iyi matematik bilirseniz hem tüm sorunlarınızı çözer hem de iyi tavla oynama özelliğiniz olur. Sevgilerimle…