Az bir başarı değil, ABD, Rusya ve Çinden sonra Ay’a uzay aracı gönderen dördüncü ülke oldu. Bugün TV’lerde de bunun haberi vardı ama işin asıl öyküsüne dokunmadan yapılmış haberlerdi. Ben de bu öyküyü yazmaya karar verdim sizler için.

Google 13 Eylül 2007’de bir yarışma açtı. Finansmanın Google sağlayacak ve organizasyonu ise X-Prize vakfı yapacaktı. O nedenle bu yarışma Google XPRIZE (GLXP) olarak bilinir. Bir süre Moon 2.0 adı da verildi. Yarışmanın koşulları 2018 yılına dek Ay’a bir özel şirket robotik bir kondu gönderirse ve bu kondu Ay’da 500 metre yol alarak yüksek çözünürlüğe sahip video ve görüntü gönderirse o şirket 30 milyon dolar ödülü alacaktı.

Zamanla bu ödülü alacağını bildiren 5 şirket orataya çıktı. Sözkonusu üç koşulu da yerine getireceklerini bildirdiler. Yarışmanın son tarihi ödül açıklandığında2014 yılıydı ama zamanla bu tarih bir kaç kez uzatıldı ve son olarak 31 Mart 2018 yarışmanın son tarihi oldu. Google ve XPRIZE vakfı son tarihe kadar başarı sağlayan firma olmadığı için para ödülünü kaldırdı ama sadece rekabet için yarışmanın devam edeceğini duyurdular.

İşte söz konusu 5 şirketten biri İsrailde kurulan SpaceIL şirketiydi. Dört bilimci bir araya geldiler, birisi elektronik ve bilgisayar mühendisi, ikincisi bilgisayar ağları konusunda ders veren bir girişimci, üçüncüsü İsrail Uzay Ajansında (İUA) çalışmış bir uzay mühendisi ama şu anda biyofizik alanında doktora yapıyordu. Dördüncünün alanını öğrenemedim ama şirketin başkanıydı ve zengindi. 27 milyon dolar sermaye koymuştu.

Bilimciler çalışmaya başladı, projeleri doğruydu ve iyi çalışıyorlardı. Onun üzerine İsrail Uzay Ajansı yardım elini uzattı. Başta adı Serçe (Sparrow) olan ama sonradan Beresheet (Genesis, Tevrat) adı verilen kondu sözkonusu uzay ajansında yapıldı. Dikkat ederseniz yine bir din propogandası var. Ajans daha sonra para yardımı da yaptı. Sadece İUA değil uzay teknolojileri ile uğraşan şirketler, üniversiteler projenin yürümesi için her türlü yardımı yaptılar. Bağışta bulunanların kişileri sayısı 250 000’i geçmişti.

ABD’li bir hayırsever olan Sheldon Adelson projeye 16.4 milyon dolar yatırdı. Kondunun yapımı 2018 yılının sonunda bitti ama onu uzaya fırlatacak bir firma gerekiyordu. İşte onun için SpaceX firması ile anlaşıldı ama şirket tekrar zora girmişti. Yine bir İsrailli zengin 20 milyon dolar yatırdı. Tamam fırlatacak şirket de bulunmuştu ama onu uzayda takip edecek yönlendirme komutları ile onu hedefe ulaştıracak birilerine daha gereksinme vardı. ABD’de İsrailin iyi bir lobisi vardır, bilinir. 2017 yılında NASA bu işleri ben yaparım dedi ve güya onun karşılığında konduya bir manyetometre yerleştirme hakkını aldı.

Öykü uzadıkça uzuyor, kısa keseyim, 22 Şubat 2019 tarihinde SpaceX’in ikincil yükü olarak uzaya taşındı. Birinci yükü çok ağır Endonozya iletişim uydusuydu. Kondunun fırlatma sırasındaki ağırlığı 585 kg’dı. Bunun 400 kilosu üzerindeki bulunan roketlerin yakıtıydı. Fotoğrafta görüldüğü gibi kondu dört ayaklı, 1.5m yüksekliğinde ve 2m çapa sahip, yakıt hariç 150 kiloluk hafif bir uzay aracı. Araç ne kadar hafif olursa fırlatma maliyeti de o kadar az olur.

İkinci fotoğrafta Beresheet kondusunun uzayda takip edeceği yörüngeyi görüyorsunuz. Bu yörünge bana ilginç geldiği için projeyi iyice okudum. Önce dünya çevresinde eliptik bir yörüngeye yerleşiyor. Bu basık elips yörünge gittikçe genişliyor, büyük olasılıkla her yere yakın geçtiğinde (bu noktaya enberi noktası denir) üstündeki roket ateşlenerek bu genişleme sağlanıyor. Elipsin enöte noktası 400 000 km’e ulaştığında Ay ile buluşacak. Enöte noktasındaki bir gök cisminin hızı en düşüktür, işte Ay ile buluştuğunda yine yönlendirme roketleri ateşlenerek bu kez Ay’ın çekim alanına girecek ve onun çevresinde dolanmaya başlayacak.

Bu evreden sonra Ay çevresindeki yörünge zamanla daralacak ve bu kez ters roketlerini ateşleyerek 11 Nisan 2019 tarihinde yumuşak iniş gerçekleştirecek. Kimse sormaz ama ben sorayım Google XPRIZE’ın koşullarından biri Ay yüzeyinde 500 m yol alması gerekiyordu. SpaceIL önceden organizasyona başvurarak ben Ay yüzeyinde 500 m uzağa hoplatırsam kabul eder misiniz diye sormuştu ve onlar da kabul etmişlerdi. Bakalım bu hoplatmayı da yapacaklar mı?

Sonuçta 95 milyon dolara mal olan kondu sadece bilimsel alet olarak Ay’a bir manyetometre götürüyor. Onun yanında zaman kapsülü adını verdikleri sayısal bir disk götürüyor. Bu sayısal ortamda 50 milyon sayfa döküman var. Bunların içinde başta tevrat, wikipedia, çocukların yaptığı resimler, İsrailin bağımsızlık bildirgesi, İsrail bayrağı ve milli marşları bulunuyor.

Gelelim kıssadan hisseye; bizim de artık uzay ajansımız var, nihayet kuruldu. Henüz iki ay oldu, atamalar sanırım gerçekleşmedi, dolayısıyla bir web sayfası bile yok, bekleyeceğiz, her zaman umutlu olmakta yarar vardır. Sevgilerimle…