Konferanslarımda gezegenleri ikiye ayırarak anlatırım. Diğer farklılıkları yanında yer benzeri gezegenlerin uyduları yoktur, dev gezegenler ise çok çocuklu kadınlara benzer, bol miktarda uyduları vardır derim. Sanırım geçen sene uydu sayısı açısından Satürn, Jüpiteri geçmişti.
Geçtiğimiz hafta Küçük Gezegenler Merkezi (Minor Planet Center, MPC) Jüpiterin yeni 12 uydusunun keşfedildiğini açıkladı. 80 olan uydu sayısı 92’ye çıktı. Carnegie Bilim Enstitüsünden Scott Sheppard 2021 ve 2022 yıllarında yaptığı gözlemlerle bu uyduları bulmuştu ama MPC tarafından kabul edilmesi biraz uzun sürdü.
Bu yarışta 83 uydusu olan Satürn’ü Jüpiter geçmiş oldu ama gökbilimciler Satürn çevresinde henüz yörüngeleri saptanmamış çok sayıda uydu olduğunu biliyorlar. Çapı 3 km’ye kadar olan cisimler için yapılan bir araştırma Satürn yakınında, Jüpiter çevresinde dolanan uydulardan üç kat daha fazla uydu bulundu. Bu çok sayıda Satürn uydusu birkaç yüz milyon yıl önce daha büyük bir uyduyu parçalayan bir çarpışmanın sonucu olabilir diyorlar. Yani hiç bir zaman bu konuda Jüpiter önde olmayacak.
Yeni keşfedilen uyduların tümü küçük ve Jüpiterden çok uzakta. Yörünge dönemleri 340 günden fazla. 12 uydudan 9’unun yörünge dönemleri 550 günden fazla ve bunlar Jüpiterin en dıştaki 71 uydusunun arasında bulundu. Şimdi sıkı durun bunlar Jüpiterin öz çocukları değil, nereden biliyorsunuz diye sormayın, tabii ki DNA testi yaptırmadık ama bu uydular Jüpiter ve Galileo uydularının dolandığı yönde değil, ters yönde dolanırlar. Jüpiterin yüksek kütle çekimi nedeniyle uzaydan yakaladığı üvey çocuklarıdır. Bu ters yönde dolanan uyduların sadece beş tanesi 8 km’den daha büyüktür.
Yeni keşfedilen uydulardan üçü normal yönde dolanan büyük boyutluydu ve yörüngeleri Galileo uyduları ile ters dolanan uydular arasındadır. Bu bölgede dolanan uydular ise toplam 13 tanedir. Daha iç yörüngelerde yani Jüpitere yakın dolanan uyduları gözlemek Jüpiterin yoğun ışığından dolayı çok zordur. 2000 yılından önce 5 tane bulundu ve o zamandan bu yana 8 tane daha keşfedildi. İlişik şekilde Jüpiter ailesinin yörünge düzleminin üstünden görünüşü verilmiştir. Burada farklı uydu ve uydu grupları farklı renklerle gösterilmiştir. Sevgilerimle…