Bu konuda bir yazı yazmışım daha önce (https://is.gd/mLIpYC) ama bu yeni bir çalışma olduğu için söz etmeliyim. Benim zamanımda güneş sisteminin tüm küçük gök cisimlerine "Küçük Gezegenler" (Minor Planets) denirdi. Zamanla bilim o denli ilerliyor ki onları da alt sınıflara bölmek gerekiyor. Biliyorsunuz Mars ile Jüpiter arasında kalan asteroid kuşağındaki gökcisimlerine Asteroid diyoruz, bir kısmı da yörüngesinden çıkarak dünyamıza yakın geçiyorlar.

Neptünden daha uzakta olan Kuiper kuşağındaki küçük gezegenlere de Neptün Ötesi Cisim, NÖC (Trans Neptunian object, TNO) diyoruz. Pluto bulunan ilk NÖC kabul ediliyor. NÖC’ler de bir çok alt gruba ayrılıyor ama konumuz bu değil. Tüm NÖC’lerin yörüngelerinin enberi noktası, Neptün yörüngesinin dışında yer alıyor.

Bugüne dek yörüngesi saptanmış ve Dünya Astronomi Birliği tarafından kabul edilmiş 528 NÖC var. 2000'den fazla da bir iki kez gözlenmiş ama yörüngesi tam olarak saptanmamış NÖC var. ABD'de Kara Enerji Taraması (Dark Enerji Survey, DES) adında bir proje son altı yıldır 4 metre çapında bir teleskobu kullanarak gökadalar gibi bir takım gökcisimlerinin fotoğrafını çekiyordu. İlk 4 yılın fotoğraflarını akıllı bir yazılım kullanarak NÖC var mı diye araştırdılar. Sonunda 316 tane buldular, bunlardan 145 tanesi ilk keşifti, diğerleri daha önce gözlenmişti.

NÖC hakkında daha önceki yazımı okursanız bunların gökyüzünde hareketleri çok yavaş olduğundan aynı yere bir kaç sene baktığınızda ancak keşfedebiliyorsunuz. Asteroidleri ise bir kaç gün aralıkla gözlerseniz hemen keşfedersiniz. O nedenle DES araştırması bu tür gökcisimleri bulmak açısından çok uygundu.

Tüm bu çalışmaların altında aslında 9. gezegeni bulmak yatıyor da diyebiliriz. Bazı gökbilimcilerin ileri sürdüğü 8 dünya kütlesinde veya Neptün büyüklüğünde bir gezegenin Neptün ötesinde dolaştığı fikri, bilim insanlarını kendisine çekiyor. Kim bulursa hemen Nobel ödülü alır ve meşhur olur. Böyle bir kanıya nasıl vardılar, çünkü bir çok NÖC'ün yörüngelerindeki enberi noktası bir noktada kesişiyor ve bunlara etki eden büyük kütleli bir gezegen olması gerekir diyorlar. Doğru bir saptama ama tüm aramalara karşı sanırım üç yıldır böyle bir gezegen bulunamadı

Büyük teleskoplarda gerçekleştirilen bu tür projelerin yan ürünüdür NÖC’ler. Çağımızda ayna çapı büyük teleskopların sayısı gittikçe artarken Kuiper kuşağında daha çok bu türden gök cisimleri bulacağımızdan eminim. Sevgilerimle…