Kıyamet kopar mı hocam diye soru soran öğrencilerimizi her konferansta görürüm. Onlara bu sorunun kökeninde dünyamızın yörüngesini elips olarak değil de çember olarak bilindiğinini anlatırım önce. Daha sonra da yerin güneşe bir yıl boyunca bırak 1cm 5 milyon km yaklaşıp uzaklaştığını anlatırım. TV proğramlarının birinde bir bir bilene sordum kuranda böyle bir ifade olmadığını söylemişti bana. O zaman bu ifade sanırım hadislerden birinde geçiyordur. Gelelim işin bilim tarafına.

Yerin elips yörüngesi belli olduğuna göre güneşe olan ortalama uzaklığı biliyoruz yaklaşık 149.5 milyon km deriz ama gerçek değer 149 597 870 700 metredir. Peki bu değer değişiyor mu acaba? Yani elips genişliyor yani dünyamız güneşten uzaklaşıyor veya elips daralıyor mu? Bu konuda daha önce bir yazı yazmışım (https://is.gd/Kj1EaK) ve orada dünyamızın her yıl güneşten uzaklaştığını belirtmişim. Her yıl 15 cm uzaklaştığını ve bu değerin ölçüldüğünü yazmışım, hata etmişim. Kuramsal olarak hesaplamışlar.

Bu hesaplamanın hatasının çok yüksek olduğunu vurgulayan çalışmalar var, değerin bu kadar büyük değil daha küçük olması gerektiğini ileri sürüyor bilimciler. Şu anda deneysel ölçülen uzaklık ±1 m hatalı, bunu unutmayalım. Neden uzaklaştığına da kısaca değinmişim ve yerin güneşe uyguladığı ölçülmesi çok zor olan gel-git etkisi demişim. Önce bu konuya açıklık getirmeliyim, nasıl oluyor da bu gel-git etkisi dünyamızı güneşten uzaklaştırıyor.

Aynı olayı Ay dünyamıza uyguluyor ve onu ölçebiliyoruz. Şekilde de görüleceği üzere günde iki kez gel-git olayı yaşarız, neyseki bizim ülkemizde o kadar etkin değildir. Ay’ın çekim gücü ile okyanus kabarır, fakat Ay yörüngesinde yavaş gittiğinden (yaklaşık 28.5gün) ve yer ekseni çevresinde hızlı döndüğü için bu kabarma doğuya doğru kayar. O sırada Ay’ın çekim gücü hala kuvvetli olduğu için onu geri çekmeye çalışır. Fakat deniz tabanı ileri giderken üstündeki suyun geri çekilmesi sonucu bir sürtünme kuvveti doğar. İşte buna gel-git frenlemesi diyoruz.

Bu değeri gözünüzde büyütmeyin, dünyamız bir dönüşünü 24 saatte tamamlar ama yılda 0.000017 saniye yavaşlar. Bu değeri de bazı yıllar mikro saniye mertebesinde saatlere ekleyerek günün hep 24 saat kalmasını sağlarız. Bu konuda yazdığım iki yazının bağlantı adresleri https://is.gd/rJ5pjU ve https://is.gd/3qWtHS İşte o yazılarda belirttiğim gibi toplam açısal momentumun korunması gerektiğinden Ay bu yüzden her yıl 3.8 cm bizden uzaklaşmaktadır. Bu değer ölçülmektedir.

Bilimciler benzer şekilde yerin güneşe uyguladığı bir gel-git etkisi olması gerektiğinden söz ediyorlar ve bunu hesaplıyorlar. Güneşte okyanuslar mı var diye düşünmeyin o bir gaz kütlesi ve o da bir kabarma yapabilir ve gel-git frenlemesi gerçekleşebilir. Hesaplar güneşin ekseni çevresinde dönmesini 100 yılda 0.003 saniye yavaşlattığını ve bunun sonucunda dünyamızın güneşten her yıl 15 cm uzaklaştığını ortaya koyuyor. Yerin güneşten uzaklaşması gerektiğine bir başka kanıt da Güneş oluştuğundan bu yana sürekli olarak merkezinde hidrojeni helyuma çevirirken bu sırada belirli bir kütleyi de enerjiye çeviriyor. Bu miktar acaba ne kadar?

Güneşin 10 milyar yıl ömrü var ve merkezinde her yıl aynı miktarda kütleyi enerjiye çevirdiğini varsayarsak, bu 10 milyar yıl boyunca toplam kütlesinin ancak %0.1’ni yani binde birini yakacaktır. Az da olsa kütlesi küçüleceğinden dolayı Newton amcamın yasasına göre çekim kuvveti azalacaktır. Bilimciler çok kolay bir şekilde bunu da hesap ediyorlar ve 10 milyar yılda dünyamız güneşten 150 000 km uzaklaşacağını buluyorlar. Bu değer şu andaki uzaklık yanında çok küçük olduğu aşikar. Peki bu değeri 10 milyar yıla bölersek ne çıkar dersiniz, yılda sadece 1.5 cm güneşten uzaklaşıyoruz.

Kıssadan hisse; ne olursa olsun, demek ki biz güneşe düşmeyeceğiz, yani o sıcakta yanmayacağız ama uzaklaşmakta dünyamızı soğutur, bizleri dondurur. Tüm bunların bugün olmayacağını, milyar yıllar sonra olacağını düşündüğümüz zaman yaşadığımız dünyanın güzelliğini her an kavramamız gerektiğini, mutlu mesut yaşamamız gerektiğini çok daha kolay anlıyoruz. Mutlu yaşayın. Sevgilerimle…