3-4 gün önce gazete okurken yine bir falcının Ay tutulması ile ilgili boş kehanetleri gözüme çarpınca bu tutulma hakkında sizleri bilgilendirmek istedim.
Ama o saçma kehanetlerden bir parçasını yazmaktan kendimi alamıyorum. Efendim Ay tutulması Asya ve Avustralya'dan daha iyi görüneceği için oralarda daha etkili olacak ve oradaki ülkelerin kısa zamanda dışa açılmasını, hareketlenmesini ve hızlanmasını bekliyebiliriz. Tutulma sırasında yer ışıklar denilen Ay ile Güneş arasında kalacağı için böylece bilmediğimiz hiçbir şey kalmayana kadar bilgiler akmaya devam edecekmiş. Kültürlü bir falcı, demek ki Çinin, Korenin ve diğer Asya ülkelerinin sanayi ve ekonomik atılımlarından haberdar. İkinci kehaneti de bize onun internet konusunda bilgili olduğunu gösteriyor. Gördünüz mü falcılık yapmak ne kadar kolay. Biraz gazete okursanız, dünyayı takip ederseniz söyleyecek çok lafınız olur, kime karşı, tabii cahillere ve okumayanlara karşı.
Yukarıdaki şekle bakarsanız bir tutulmada değme (kontakt) anlarının önemini görürsünüz. Ay tutulmasında yerin yarı ve tam gölgesi ile Ay diskinin değme noktaları gösterilmiş ve sol üstte de bu noktalara karşılık gelen zamanlar Türkiye saati ile verilmiştir. Türkiyenin doğusunda bulunan illerde yaşayan vatandaşlarımızın daha şanslı olduğunu görüyoruz. Ay Türkiye saati ile Van'da 15:38, Yozgat'da 16:13 ve İzmir'de 16:49'da doğuyor. Ay'ın yerin tam gölge konisine girdiği an yani U2 anı 16:06 olduğuna göre Van'da Ay doğduğunda henüz tam gölgeye girmemiş, İzmir'de ise çoktan tam Ay tutulması başlamış oluyor. U2 ve U3 noktaları arasında yaklaşık 51 dakika Ay tam tutuluyor. Bu durumda Van'daki bir meraklı tam tutulma olayını tamamen gözleyebilirken, İzmir'deki meraklı sadece 8 dakika görebilecek.
Dünyanın nerelerinden Ay tutulmasını gösteren ve NASA tarafından yayınlanan harita.
Ay tutulmasında yerin yarı gölge konisine girdiği farkedilir, hafifçe bir yanı kararmaya başlar ama pek ilgi çekici değildir. Asıl olan tam gölge konisinde kaldığı bu 51 dakikalık zaman aralığıdır. Bu zaman zarfında da yine Ay'ı gökyüzünde görürüz ama rengi iyice değişir, sanki bizim aydede bir suç işlemiş gibi yüzü kıpkırmız kesilir. Aslında tam gölgede olduğu anda Ay'ı hiç görmememiz gerekir, çünkü Ay Güneşten aldığı ışığı bize yansıtır kendi ışığı yoktur. Eğer yerin atmosferi olmasaydı tam tutulmada Ay'ı hiç göremeyecektik. O güzel doğal uydumuzun yüzünün kıpkırmızı olmasına neden olan bizim atmosferimizdir. Güneş ışınları atmosfere girdiği anda farklı bir optik ortama girdiği için kırılır. Biliyoruz ki kısa dalgaboylu ışınlar (mavi-mor) daha az kırılır ve atmosferdeki küçük parçacıklar tarafından saçılır, gündüz gökyüzünü mavi görmemizin nedeni budur. Uzun dalgaboylu ışınlar (turuncu-kırmızı) hem daha fazla kırılır, hem de atmosfer içinde saçılmadan daha uzun yol katedebilirler. Güneş doğarken ve batarken gökyüzü renginin kırmızı olmasının nedeni de budur. Tam Ay tutulmasında yer diskinin kenarına gelen ışınlardan sadece uzun dalgaboylu olanlar kırılarak ve yer atmosferini geçerek Ay'a ulaşır ve tutulma anında bize Ay'ı kırmızı renkte gösterirler.
Yerin Ay ile Güneş arasına girdiği ve değme noktalarını gösteren bu grafikte Türkiye saati ile değme anları da bir kare içinde gösterilmiştir.
Ay'ın her tam tutulmasında da rengi farklı olur. Kahverengi, sarı, turuncu ve kırmızı rennkte görülebilir. Bu atmosferimizdeki tozun oranı ve bulutların varlığı ile çok yakından ilgilidir. Örneğin bir volkanik patlama sırasında atmosferde toz miktarı çok arttığında tam tutulma olursa Ay kahverengi görülür. Atmosferde toz miktarı ne kadar fazla olursa Ay'a ulaşan ışınlarda da o kadar azalma olacağından Ay koyu renkte gözükür. Ama genellikle kırmızı bakır rengindedir.
Tutulmanın nasıl gerçekleştiğini, yerin yarı gölge ve tam gölge konilerinin anlaşılmasını sağlayan bu şekilde yerin ve Ay'ın yörüngeleri de ayrıca gösterilmiştir.
Bu güzel gök olayını izlemek için teleskop, dürbün gibi gökbilim aletlerine gereksinmeniz yoktur. Sadece gözlerinizi kullanacaksınız. Diğer bir ilginç olay ise tam tutulma sırasında Ay'ın ne renkte görüleceği önceden kestirilemez. O nedenle tam Ay tutulmasının bir eğlenceli yönü de acaba bu tutulmada hangi renkte görüleceğidir. 10 Aralık Cumartesi akşamı havanın açık olmasını ümit edelim ve bu güzel gök olayını inceleyelim.
