Usturlab’ın ingilizcesi Astrolab ve anlamı yıldız tekeridir. İlk kullananlar MÖ Hipparchus ve Batlamyus’a kadar uzanıyor. Ne işe yarıyor diye sorarsanız yıldızların konumunu ölçmeye yarar ve aynı zamanda yerel zaman biliniyorsa o yerin enlemini bulmaya yarar.

Müslüman dünyası altın çağında bu aleti çok kullanmıştır çünkü namaz zamanlarını ve kıbleyi saptamak mümkündür. Küresel astronomide bir tür hesap makinesidir aynı zamanda. Orta çağda müslüman gökbilimciler usturlaba yeni özellikler eklemişler. İnternette bir başlıkta “13. yüzyılın iPhone’u” diyordu.

Meryem El-İcliyye aynı zamanda Meryem El-Usturlabi olarak da bilinir. Bağdat kentinde babası usta bir usturlab yapımcısının çırağıydı, o da babasının çırağı oldu ve Halep’te en güzel usturlabları yapmaya başladı. Onu destekleyen ise MS 944 yıllarında Halep kentinin hükümdarı Seyfüddevle’dir (Sayf Al-Dawla). Yaptığı her usturlab karmaşık, usta işi ve çok güzeldi. 9 ve 10. yüzyılın en güzel usturlablarını yaptığı biliniyor.

Ne zaman doğduğu ne zaman öldüğü, kardeşi var mıydı veya evlenmiş çocukları var mıydı, güzel miydi çirkin miydi gibi soruların yanıtları maalesef yok, yani hakkında çok şey bilinmiyor ama bir müslüman kadının usturlab yaparak para kazandığı bir gerçek. Yukarıda yazdığım bilgiler dışında hakkında hiç bir bilgi yok. Veya diyebiliriz ki “kadının adı yok”. Sevgilerimle…