Ay’ın Evreleri

Yıldızlar kendi erkelerini kendileri üretirler ve ışıma yaparlar. Biz onları ışımaları sayesinde görürüz. Yıldızların dışında kalan gökcisimleri yansıttıkları ışık sayesinde görünürler. Ne kadar çok ışık yansıtırlarsa o kadar parlak görüneceklerdir. Güneş dizgesinde de, Güneş dışındaki tüm üyeler Güneş ışığını yansıtırlar ve bu nedenle görünebilirler. Ay da bize Güneş ışığını yansıtır. Bize yakın olması nedeniyle de gökyüzümüzün en parlak görünen cismi olur.

Ay’ın Güneş ışınları ile aydınlanan yüzü (yarıküresi) yörüngede dolanırken bize farklı açılardan görünür. Değişen zamanlarda yerden bakıldığında aydınlık yüzün görünen kısmı sürekli değişecektir. Bu görünüm, Ay’ın yörüngesindeki konumuna bağlıdır. Uzanımı =0 derece ise aydınlık yüzünü göremeyiz, uzanım = 180 derece ise Ay’ın aydınlanan yüzünün tamamını görebiliriz.

Şekil 1.33 Ay’ın evreleri

Şekil 1.32 incelendiğinde “Ay’ın Evreleri “ dediğimiz, çeşitli uzanım açılarında Ay’ın Güneş ışığını yansıttığı aydınlık yüzünün görünüşü yeralmaktadır.

Ay’ın uzanımı 0 derece ise (1 konumu) Yeniay Evresi : Ay Güneş ile yakın doğrultudadır. Güneş’e yakın doğrultuda olması nedeniyle görünmez. Güneş ile birlikte doğar ve batar.

Ay’ın uzanımı 90 derece Doğu ise (3 konumu) İlkdördün Evresi : Ay Güneş batarken Güney yönünde öğlen çemberi yakınlarında görülür. Bakıldığında sağ yarısı aydınlıktır. Güneş battıktan yaklaşık 6 saat sonra batar.

Ay’ın uzanımı 180 derece ise ( 5 konumu) Dolunay Evresi : Ay yaklaşık olarak Güneş batarken doğar, gece boyunca gökyüzündedir ve Güneş doğarken batar. Bize dönük olan yüzünün tamamı aydınlıktır.

Ay’ın uzanımı 270 derece Doğu ( 90 derece Batı ) ise (7 konumu) Sondördün Evresi : Ay Güneş battıktan yaklaşık 6 saat sonra, gece yarısı doğar. Bakıldığında sol yarısı aydınlıktır. Ay, sabah Güneş doğduğunda öğlen çemberi yakınlarında yer alır ve gün ortasında da batar.

Yeniay sonrasındaki ilk günlerde aydınlık yüzü görünmeye başlar. Hilal adı verilen bu evre sondördün evresinden sonra da görülür.

Gözlem için en uygun evreler, Hilal-İlkdördün evreleridir. Ay gözlemi için uygun süzgeçleriniz (filtreleriniz) varsa Dolunay evresini de tercih edebilirsiniz.

Ardaşık iki yeniay evresi (veya diğer evreler) arasındaki süre yaklaşık 29.5 gündür. Güneş ile kavuşması sözkonusu olduğundan bu süreye Kavuşum Dönemi denir.

“ Ay’ın Yörünge Dönemi, Güneş ile kavuşma dönemi.. “

Ay’ın yörüngesini bir tam dolanması için geçen süreye Ay’ın Yörünge Dönemi denir. Ölçümü ise Yer’den bakıldığında bir yıldız aynı doğrultuya geldikten sonra, yörüngesini dolanıp tekrar aynı yıldızla aynı doğrultuya gelmesi için geçen süredir. Bu süreye, “Yıldızıl Ay” da denir.

P(Ay’ın yörünge dönemi) = P_Ay(yıldızıl) = 27.321661 gün

Şekil 1.34: Ay’ın Yörünge Dönemi ve Kavuşum Dönemi anlatımı. ( Boyutlar ve uzaklıklar ölçekli değildir. )

Şekil 1.34 de görüldüğü gibi, Dünyamız yörüngesi üzerinde dolanırken Ay da kendi yörüngesinde dolanmaktadır. ( 1 ) konumunda Dünya’dan bakıldığında Ay, Güneş ve bir Yıldız aynı doğrultuda olsun. Bu konumda Ay Yeniay evresinde demektir. Geçen zaman içersinde Dünyamız yörüngesinde ilerler, Ay da yörüngesinde ilerleyerek yıldız ile aynı doğrultuya yani ( 2 ) konumuna gelir. Bu sürede Ay yörüngesini bir tam dolanmış demektir. Bu süreye Ay’ın yörünge dönemi ( Yıldızıl Ay ) denir. Bu süre içersinde Dünyamız yörüngesinde yolaldığı için Güneş farklı bir doğrultuya ( Hergün yaklaşık 1 derece doğu yönünde görünür hareket yapması sonucu) gelir. Ay’ın yörüngesi üzerinde Güneş ile aynı doğrultuya gelebilmesi için bir süre daha yolalması gerekir. Bu süre sonunda ( 3 ) konumuna gelir ve Güneş ile “ kavuşmuş “ olur ve Ay tekrar Yeniay evresine gelmiş olur. Ay’ın Güneş ile ardarda kavuşması için geçen bu süreye de “Kavuşum Dönemi “ veya “ Kavuşum Ayı “ denir.

P(Ay’ın Güneş ile kavuşma dönemi) = PAy(kavuşum) = 29.530589 gün