YILDIZ ZAMANI ( T ) Yıldız Günü – GÜNEŞ ZAMANI Güneş Günü
* Ilkbahar Noktası (Koç Noktası) Eşlek ve Tutulum çemberlerinin kesim noktalarından birisi, Güneşin 21 Mart günü bulunduğu nokta. Gökyüzünde bir nokta ve yıldızlar gibi günlük görünür harekete katılır, günboyu Eşlek üzerinde yolalır.
* İlkbahar Noktasının saat açısı ile tanımlanan zamana YILDIZ ZAMANI denir, ( T ) ile gösterilir.
* Gözlem yerinin öğlen çemberine gore, İlkbahar noktasının saat açısı olarak ölçülür.
* İlkbahar noktasının, gözlem yerinin öğlen çemberinden geçiş anı, Yıldız Zamanı için başlangıç olarak olarak alınır.
(İlkbahar noktası öğlen çemberinden geçerken, Yıldız Zamanı T = 0sa dır.
Sağaçıklığı ( İlkbahar noktasına uzaklığı ) = 5sa olan bir yıldız Öğlen Çemberinden geçtiği anda
İlkbahar Noktasının saat açısı = Yıldız Saati 5sa demektir. Bunun anlamı da, yıldız öğlen çemberinde iken ilkbahar noktası
ise öğlen çemberini geçeli 5sa olmuş demektir.
Şekil 1.23: ( δ ) İlkbahar noktasının saat açısı ; E noktasından δ noktasına kadar ölçülür. Bu açının karşılığı, gözlem yapılan yer için, gözlem yapılan zamana ait Yersel Yıldız Zamanı ( T ) dir.
Y yıldızının saat açısı ise (EY’ yayı) SY açısıdır. T = α + S
Aynı yıldızın α sağaçıklığı ise δ noktasından Y’ noktasına kadar ölçülür.
Şekilden çıkan önemli bir sonuç :
Belirli bir gözlem yerinde, bir yıldızın α sağaçıklığı ile gözlem anındaki S saat açısının toplamı, o gözlem yeri için gözlem anındaki
T Yıldız Zamanını verir.
Bu bağıntı yardımı ile Yıldız saati biliniyorsa, sağaçıklığı verilen bir yıldızın gökyüzünde öğlen çemberine (meridyenine) göre konumu bulunabilir.
Bir yıldız öğlen çemberinde ise (meridyenden geçtiği anda) saat açısı = 0 olduğundan, yıldızın sağaçıklığı geçiş anındaki yıldız zamanına eşit demektir. Başka bir deyiş ile ; Gözlem anında meridyende olan yıldızların sağaçıklıkları gözlem anındaki yıldız zamanına eşittir.
İlkbahar noktasının (veya, herhangi bir yıldızın) meridyenden ardarda iki geçişi arasındaki süreye 1 Yıldız Günü denir. Bu süre Dünyamızın ekseni etrafında bir kez dönmesine karşılıktır. 1 Yıldız Günü = Yıldız zamanı ile ölçülür ve 24 Yıldız saatidir.
Günlük yaşamımızda kullandığımız zaman, (sonraki konularda tanımlanacak olan ) Kuramsal Güneş’in öğlen çemberinden ardarda iki geçişi arasındaki süredir. Bu süreye 1 Güneş Günü = 1 Gün denir. 1 Güneş Günü = Güneş zamanı ile ölçülür ve 24 Güneş saatidir.
Ilkbahar noktasının saat açısı ile YILDIZ ZAMANI , Güneş’in saat açısı ile GÜNEŞ ZAMANI tanımlanır.
1 Yıldız Günü ( Dünyamızın kendi ekseni etrafında dönme süresi ) Güneş zamanı ile = 23 saat 56 dakika 4.1 saniyedir.
Şekil 1.24: Yer’in yörünge hareketi. ( Boyutlar ve uzaklıklar ölçekli değildir. )
Şekil 1.24 incelendiğinde ; Yerküre 1 konumunda iken, gözlemci için, Güneş ve uzak bir yıldız aynı doğrultuda(örneğin öğlen çemberi-meridyen
doğrultusunda – Meridyen geçişi ) olsun. Yerküre hem kendi ekseni etrafında döner, hem de aynı zamanda Güneş etrafındaki yörüngesi üzerinde dolanır. Bu hareket sırasında Güneş zamanı ile 23 saat 56 dakika 4.1 saniye sonra uzak yıldızla aynı doğrultuya yani 2 konumuna gelir ve bir tam dönmesini tamamlar. Dünyamız kendi ekseni etrafında bir kez dönmüş ve 1 Yıldız günü tamamlanmıştır. Güneş ile aynı doğrultuya gelmesi iiçin ekseni etrafında (Doğuya doğru) yaklaşık 1 derece daha dönmesi gerekir ve 3 konumuna geldiğinde Güneş günü tamamlanmıştır ve 24 saat olmuştur. Güneş günü uzunluğu, yıldız gününden yaklaşık 4 dakika daha uzun surer.
Bunun sonucunda, yıldızlar, Güneşten hergün yaklaşık 4 dakika daha önce doğarlar. Bu süre 3 ayda yaklaşık 6 saat eder. Buna göre bir yıldız Güneş ile aynı anda doğuyor ise, 3 ay sonra yaklaşık 6 saat önce doğmuş olacak demektir. Böylece, yıl içinde gökyüzünün görünümünün nasıl değiştiği anlaşılır.